Desinfecteren bij binnenkomst: welke boodschap werkt?

‘Stay safe’. ‘We doen het samen’. ‘Desinfecteer je handen als jij dit seizoen wilt blijven hockeyen’. Een desinfectiezuil bij binnenkomst van een gebouw op een sportpark is al bijna het oude normaal. Duizenden zuilen en evenzovele posters ernaast die jou ertoe moeten aanzetten je handen te ontsmetten. Maakt het dan uit welke tekst er op die poster staat? Wij deden een experiment en het antwoord is: nou en of! 

https://youtu.be/woQP7UysbHQ

Ben je een sneloverwogen denker en wil je alleen de korte overview lezen? Lees dan hieronder verder. Liever op basis van de theorie weloverwogen de diepte induiken? Lees dan de kadertekst.   

Dat de keuze van je woorden een belangrijke rol speelt bij het aanzetten van mensen tot gewenst gedrag, weten we natuurlijk. Er zijn boeken volgeschreven over framing en priming en we weten al heel lang dat ‘niet denken aan een roze olifant’ een onmogelijke opdracht is. Tegelijkertijd weten we ook dat desinfectiezuilen tegenwoordig bij iedere winkel, kantoorpand of sporthal staan. Vallen de boodschappen die het gewenste gedrag aanmoedigen, dan nog op? En zo ja, maakt het dan uit wat er staat?  

Ons eigen experiment
Wij wilden zelf wel eens testen hoe we onze boodschap het meest overtuigend kunnen communiceren. Dit deden we aan de hand van een mini-experiment. Onze proefpersonen waren medewerkers van de RIBW Arnhem & Veluwe Vallei. Bij binnenkomst in het kantoorgebouw komen ze langs een zuil waar ze hun handen kunnen desinfecteren. In een tijdbestek van twee weken hingen we gedurende vijf dagen verschillende postervarianten met een desinfectieverzoek bij de zuil: 

1. Desinfecteer je handen. 
2. Desinfecteer je handen, want zo blijven jij en je collega’s gezond.
3. Desinfecteer je handen, omdat je collega’s dan gezond blijven. 
4. Begin de dag met een dansje beetje ontsmettingsmiddel. 
5. One dose a day keeps the virus away. 

Variant 1 is de standaardboodschap; de controleconditie. Bij variant 2 en 3 spreken we de sociale norm aan, waardoor mensen doorgaans eerder bereid zijn het gewenste gedrag te vertonen. Met als grote verschil de woorden die de redenatie aangeven: ’want’ en ‘omdat’. Het verwerken van humor in variant 4 en 5 is een toepassing van ‘fun theory’ (meer daarover in dit Yellowpaper!). Deze theorie gaat over het veranderen van gedrag door het ‘leuk’ te maken. Je communicatiemiddelen of -boodschap ‘leuk’ maken is vooral effectief bij kortdurende veranderingen. Bijvoorbeeld wanneer je mensen zover wil krijgen een nieuwe tijdelijke gewoonte aan te leren, zoals het desinfecteren van de handen.  

Resultaten
Een verborgen camera registreerde het gedrag van de bezoekers. In totaal passeerden 113 mensen in die vijf dagen de zuil. De conclusies willen we je niet onthouden: 

• Van de 31 mensen die de humoristische boodschappen lazen, desinfecteerden 28 mensen hun handen (90%). Sommigen deden dit al lachend tijdens het lezen van de boodschap.  
• Bij de boodschap gericht op de gezondheid van je collega’s in combinatie met de redenatie ‘omdat’ gebruikte 88% van de 25 respondenten de desinfectiezuil.  
• Slechts 52% van de 25 mensen desinfecteerden hun handen bij de boodschap gericht op de gezondheid van je collega’s in combinatie met de redenatie ‘want’. Dit sluit aan bij het onderzoek van Canestrelli (2013): mensen koppelen ‘want’ aan een mening en vinden de bijbehorende reden daarom minder overtuigend.  
• Bij de neutrale boodschap gebruikten 79% van de 32 respondenten de zuil. Ook opvallend: waar 2 respondenten eerst de zuil achteloos passeerden, besloten zij alsnog terug te lopen toen ze zagen dat een collega zijn handen wél desinfecteerde.
  

Naderhand vroegen we deze mensen naar de verklaring van hun eigen gedrag. We waren vooral benieuwd naar de ‘weigeraars’. Zij gaven verschillende redenen aan waarom ze niet hadden gedesinfecteerd: ze hadden hun handen vol, keken niet naar de poster of negeerden de boodschap bewust.  

Humor als wondermiddel
Wil jij dat zoveel mogelijk mensen hun handen desinfecteren? Gebruik dan een humoristische boodschap. Bedenk er het liefst wel een die een beetje bij de cultuur of bij de waarden van jouw organisatie past. En die gepast is. Bij een organisatie waar flink wordt gereorganiseerd zal een tekst als ‘ontsmet je handen, tenzij je snel van je boventallige collega’s af wil’, waarschijnlijk niet zo lekker vallen. En humor is ook altijd een beetje gevaarlijk. Want helaas bestaat er ook veel humor die niet om te lachen is. Bang dat je je op glad ijs begeeft? Kies dan voor de veilige variant en zeg voortaan: “Desinfecteer je handen, omdat je collega’s dan gezond blijven”. Op die manier ziet ons brein een oorzakelijk verband én worden we herinnerd aan de sociale norm. Twee elementen die de boodschap kracht bij zetten.