Verandertrajecten onder de loep: van een ‘vage cursus’ tot aan balanstrutjes

‘Mensen iets anders laten doen’. Het lijkt wel of het de hele dag over niks anders gaat: meer bewegen, gezonder eten, focus aanbrengen in je werk, minder op je telefoon zitten, mindful wandelen, en je huishoudelijke apparaten een tweede leven geven door ze te (laten) repareren. En dan heb ik het nog niet eens gehad over alle mogelijke methoden om dat gedrag te veranderen. Tijd voor een korte ronde langs de (regionale) dagbladen:

Een vage cursus met een helder veranderdoel. Athans…

‘Vage cursussen op het ministerie stuiten op kritiek’, was de kop van een krantenartikel in de regionale krant over een verandertraject bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Doel van het traject: ‘een werkomgeving waarin eenieder zich durft uit te spreken’. Ofwel: een veilige werkomgeving creëren. Bij het lezen van het artikel, komen bij mij direct duizend vragen boven drijven zoals: waarom is er eigenlijk geen veilige omgeving? Waarom durft niemand zich uit te spreken? En om de advocaat van de duivel te spelen: hoe erg is dat? En voor wie? Van de ingezette methodes op het ministerie kun je van alles vinden, maar de vraag is of al die achterliggende vragen wel zijn beantwoord voordat ze de cursussen gingen aanbieden. Nog los van de vraag of een cursus leidt tot een duurzame oplossing. Maar eerlijk: als ik het artikel nog eens goed lees, lijkt het programma eigenlijk al geslaagd. In een omgeving waarin niemand zich blijkbaar durft uit te spreken, durven medewerkers desondanks een groot en gedurfd statement te maken.

Blijven hameren hoor!

En dan het artikel over het geweld op de Enschedese amateurvoetbalvelden. Met het tekenen van een manifest hopen de clubs het tij te keren. Hardnekkig gedrag veranderen is een traject van lange adem. Maar de clubs weten wel hoe zij daar wel in zullen slagen: ‘Als je er maar op blijft hameren, komt het vanzelf goed.’ Hoewel ik niet uit het artikel kan opmaken of ze nu op het goede gedrag blijven hameren of juist op het slechte, de oplossing voor het probleem lijkt me vrij eenzijdig. Ook slecht gedrag komt ergens vandaan, toch? Ik kan honderd keer tegen mijn kinderen zeggen dat ze zelf de vuile sokken in de wasmand moeten doen, maar die oproep is niet opgewassen tegen dwars pubergedrag waarin de jong volwassene op zoek is naar zichzelf, zich daardoor centraal stelt en ook nog eens middenin een proces zit waarin hij zich van je losmaakt.

Eeuwige balanstrut met hobby’tjes

Tot slot de discussie over meer vrouwen aan de top. D66 geeft aan dat er nu echt een quotum moet worden ingesteld. Het – overigens tijdelijke – quotum is volgens deze partij nodig omdat “we een hamer nodig hebben om de apenrots plat te slaan.”

Ook hier geldt weer: weten we waarom er nog steeds weinig vrouwen aan de top zitten? Zijn vrouwen inderdaad ‘balanstrutjes die hun hobby’tjes maar moeten laten vallen’, zoals zakenvrouw van het jaar 2017, Elske Doets, in DWDD zo stelling poneerde. Of zit er iets anders achter? En ligt het inderdaad aan ons gebrek aan focus? Volgens de toekomstige zakenvrouwen van net in de twintig, die in hetzelfde programma waren aangeschoven, was het allemaal niet zo moeilijk: ‘Als ik moet kiezen tussen de hele dag Netflixen of werken aan mijn carrière, dan is de keuze snel gemaakt’. Dûh. De meeste vrouwen zouden dromen van zoveel eenvoud in keuzes en focus. Maar ja, het wordt een stuk ingewikkelder als je de (mede) verantwoordelijkheid hebt over een huis, een gezin en diverse nevenfuncties. Want ook je zakelijk netwerk moet je tenslotte onderhouden.

Maar nogmaals: wat is er nu echt aan de hand? Zou het niet kunnen zijn, dat de wijze van aansturen van een organisatie nog vrij masculien is en daardoor minder aansprekend voor vrouwen? Zou hier misschien geëxperimenteerd mee kunnen worden met een meer feminiene aansturing? En hoe ziet deze er dan uit? Of zou het misschien kunnen zijn, dat vrouwen en mannen nog steeds de zorgtaken onvoldoende gelijkwaardig delen? Want als je aan de top staat, is er geen tijd voor een gezin, toch? Want je hebt keuzes gemaakt en focus aangebracht. Maar wat als ook een man zowel een balans houdt tussen werk en privé? Wat als dat heel gewoon is? Nu vinden we het heel ‘knap’ als een directeur/bestuurder zich in een vergadering durft uit te spreken dat hij eerder weg moet om de kinderen op te halen van het kinderdagverblijf. Maar bij een vrouw in een toppositie draaien we onze ogen weg en verzuchten we: ‘Hé balanstrut, maak nu toch eens een keuze!’.

En nu?

Wat kun je met het bovenstaande? De boodschap is eigenlijk simpel: blijf geïnteresseerd in wat er nu écht speelt en neem de tijd voor een verandering. Ga niet te snel uit van aannames (heel moeilijk) en denk ’s minder snel in oplossingen. Er is vaak niet 1 oplossing. Maar met een goede analyse kom je wel dicht bij de kern en daarmee wordt de weg naar nieuw gedrag steeds meer een invuloefening. Nog steeds een lastige, maar je komt wel dichterbij de waarheid. En bij het gewenste gedrag. Daar was het je tenslotte allemaal om te doen.