Hoe jij beïnvloed wordt: het jellybean experiment
Je hebt er vast al eens aan meegedaan: een wedstrijd waarbij je raadde hoeveel paaseieren, muntjes of snoepjes in een pot zaten. Lastig, want het exacte aantal berekenen is nauwelijks mogelijk. Je moet dus een schatting maken. Maar wist je dat je brein zich onbewust laat beïnvloeden?
Wij namen we de proef op de som, tijdens een bijeenkomst die we een tijdje geleden organiseerden (Breinstof, april 2018). Op een tafel stond een pot met jellybeans. Ernaast lag een schriftje waarin mensen op konden schrijven hoeveel snoepjes zij dachten dat in de pot zaten. De eerste drie deelnemers aan de wedstrijd waren fictief. In de ochtend schatten deze fictieve deelnemers lage scores met een gemiddelde van 514 jellybeans. In de middag schatten de fictieve deelnemers juist hoge scores met een gemiddelde van 1.232 snoepjes.
Fictieve scores
Het doel van dit experiment was om te kijken of (echte) deelnemers zich lieten beïnvloeden door de fictieve scores. En dat deden ze. In de ochtend schreef 64% van de deelnemers een lager aantal op dan het daadwerkelijke aantal jellybeans in de pot (te weten: 900 stuks). In de middag schreef 54% een hoger aantal op dan het aantal snoepjes in de pot. Deelnemers gingen mee in de schattingen van andere mensen.
Sociale wezens
Maar waarom zijn we zo gevoelig voor de keuzes van anderen? In de basis zijn mensen sociale wezens die graag bij een groep horen. We doen er dan ook alles aan om afwijzing en uitsluiting te voorkomen. Dit doen we deels met behulp van descriptieve normen: normen die aangeven wat ‘normaal’ is in een bepaalde situatie. Als iemand bijvoorbeeld in een buitenlands museum een rondleiding krijgt en niet weet of het gebruikelijk is om een fooi te geven, kijkt hij of anderen een fooi geven.
Wanneer we terechtkomen in een nieuwe situatie, maken we gebruik van een decision heuristic: doe zoals anderen doen, dan zit je nooit echt fout (Tiemeijer, 2011). Het Jellybean experiment is, op kleine schaal, een mooi voorbeeld van deze vuistregel.
Lees verder over beïnvloeding:
Bronnen
‘Hoe mensen keuzes maken: de psychologie van het beslissen’ van W.L. Tiemeijer