“Alcoholvrij maakt blij”
Auteurs: Yvette Leuftink en Eva Klein Brinke
‘Aah, doe gezellig mee!’ Terwijl de gastvrouw je vriendelijk toelacht en jou een glas wijn toeschuift, zoekt je brein koortsachtig een argument om deze alcoholinvitatie af te slaan. Snel verzin je iets over medicijngebruik en de slechte combi met alcohol.
Je lijkt altijd een reden te moeten hebben om geen alcohol te drinken, zoals ziekte, zwangerschap of Dry January. ‘Nee’ zeggen lukt alleen als je sterk in je schoenen staat. Met als gevolg: een teleurgestelde blik van de gastvrouw en een glas cola -het standaard alternatief voor wijn.
Drank en gezelligheid: een taai koppel
Alcohol en gezelligheid gaan vaak hand-in-hand in de Nederlandse cultuur. Onderzoeker Martine Groefsema en haar collega’s van de Radboud Universiteit ontdekten tijdens een studie naar sociaal gedrag en alcoholgebruik, dat we drinkgedrag afstemmen op ons gezelschap. We kopiëren onbewust het gedrag van de ander. Als je vriendin een biertje bestelt, doe je gezellig mee. Zo laat je zien dat je de ander aardig vindt. Sla je een drankje af, dan ervaart de ander dat als een afwijzing – en dus als ongezellig gedrag.
Argumenten helpen niet
Alcohol draagt kennelijk bij aan een diep-gewortelde Nederlandse gezelligheidscultuur. Argumenten om drinkers op andere gedachten te brengen helpen daar niet tegen. Zelfs niet het argument uit het onlangs gepubliceerde onderzoek van het Trimbos-instituut: drinken vergroot het risico op kanker.
Cultuur kunnen we niet zomaar veranderen, maar we hebben wel invloed op het pad dat we bewandelen. In het boek ‘Switch’ beschrijven Dan en Chip Heath een verandering aan de hand van de metafoor ‘de olifant, de berijder en het pad’. Sturen op de ratio (‘de berijder’) helpt niet om de emotie (de ‘olifant’) te keren. Met andere woorden, we kunnen benadrukken dat alcohol ‘meer kapot maakt dan je lief is’, maar daarmee krijgen we de gezelligheids- en vaak gewoontedrinker niet op een ander spoor. Hierbij twee tips voor hoe je dit wel doet.
Alcoholvrij maakt blij
Ben je zelf gastvrouw of gastheer? Presenteer de alcoholvrije drank dan eens in een wijn-, champagne- of whiskyglas. Daarmee elimineer je het onderscheid tussen alcohol en non-alcohol. Zo effen je het pad waarover de broers Heath schrijven op een aantrekkelijke manier. Daarnaast kan je jouw gasten meerdere alcoholvrije opties aanbieden. In de supermarkten en slijterijen wint de alcoholvrije drank al aan terrein, dus waarom niet extra 0,0% bier of alcoholvrije rosé in huis halen? En wat denk je van een virgin mojito, ofwel de nojito? Zo proost iedereen gezellig mee en kunnen we met recht zeggen: alcoholvrij maakt – ook in sociaal opzicht – blij. Met het komende festivalseizoen in aantocht is dat een heerlijk én gezond vooruitzicht.
De genoemde bronnen en een aflevering van de Avondshow van Lubach over drankgebruik vind je op de website van Tekstblad.
Dit artikel verscheen eerder in Tekstblad 2023-2.
De foto is gemaakt door Sébastien Mairey.