Burgerberaad: een hype of here to stay?

De tweede kamer heeft besloten een burgerberaad voor het klimaat te houden. Ook gemeenten, regio’s, provincies en op wijkniveau schieten ze als paddestoelen uit de grond. Is dit een hype of here to stay? We zouden Nieuwe Wending niet zijn als we niet met een psychologische bril naar dit instrument zouden willen kijken. En er niet zelf eentje zouden organiseren.

3 psychologische basisbehoeften

Om te beginnen raakt de opzet van een burgerberaad aan onze drie psychologische basisbehoeften. Volgens de self-determination theorie hebben mensen evolutionair gezien behoefte aan verbondenheid met anderen, het benutten en vergroten van hun competentie en het behouden van hun autonomie. De manier waarop een burgerberaad te werk gaat, matcht goed met deze drie behoeften. Dit is wellicht de reden dat in culturen al eeuwen op deze manier besluiten nemen.

Wie overtuigt ons beter dan wijzelf?

Daarnaast is het een vorm van self-persuasion. Dit is een veelgebruikte techniek om weerstand bij mensen te verlagen. Want wie kan ons beter overtuigen dan wijzelf? Tijdens een burgerberaad hoeven mensen niet overtuigd te worden door politici. Het is een gezamenlijke zoektocht naar goede maatregelen, waarbij allerlei stemmen uit de samenleving zo goed mogelijk een plek krijgen. Door in een groep voor- en nadelen van verschillende maatregelen af te wegen en samen aan adviezen te werken, gaan mensen er zelf helemaal achterstaan. Het vertrouwen in de werking van bepaalde maatregelen groeit (response efficacy). Ze verdedigen hun gezamenlijk uitgewerkte ideeën tegenover wethouders en raadsleden. En het grote publiek kan zich herkennen in de deelnemers van het burgerberaad en neemt makkelijker maatregelen van hen aan dan van ‘de overheid’.

IKEA-effect

En daar zien we weer een ander psychologisch principe: het IKEA-effect. Dit houdt in dat je positiever bent over dat wat je zelf in elkaar hebt gezet en waar je moeite voor hebt gedaan. Dat kan een kast zijn. Of een beleidsmaatregel.

Here to stay

En het goede nieuws: tientallen burgerberaden leren ons dat inwoners tot goede verregaande adviezen kunnen komen. Waar ze zelf in geloven én die makkelijker worden geaccepteerd door de samenleving dan de plannen van politici.