“Dokter, wat doet u nu?”

Auteur: Anne Tönissen

Antibioticaresistentie is een grote, groeiende bedreiging voor onze wereldwijde gezondheid. Om deze resistentie te bestrijden, is het belangrijk om zowel overbodig voorschrijven als het langdurig én veelvoudig gebruik van hetzelfde type antibioticum tegen te gaan. Uit vele onderzoeken blijkt dat de besluitvorming tussen arts en patiënt een belangrijke factor is om het overmatig voorschrijven te onderdrukken.

En zo komt een zware last op de schouders van de huisarts te liggen. Want wat is het beste voor de patiënt, nu én op de lange termijn? Schrijf je antibiotica voor? En zo ja, hoeveel?

De strijd tegen antibioticaresistentie

Het voorschrijven van medicatie. Een belangrijke taak, gebaseerd op een afweging van alle voordelen en risico’s van de behandeling. Denk aan overlevingsperiode of vermindering van de klachten. Ons brein is echter helemaal niet in staat een rekensom van zulke omvang te maken. En daarom doet het wat het in de meeste gevallen doet: we grijpen terug naar onze intuïtie.

Dit geldt uiteraard ook voor huisartsen. In het besluitvormingsgesprek met de patiënt worden ze continu beïnvloedt door hun omgeving. En zo stellen Bailo, Vergani en Pravettoni (2019) dat interventies noodzakelijk zijn om hen een handje te helpen minder antibiotica voor te schrijven. Want ondanks dat antibiotica op de korte termijn misschien al snel de beste oplossing lijkt, is het in de strijd tegen resistentie belangrijk dat we de alternatieven blijven overwegen. Hoe? We zetten enkele strategieën op een rij.

Default-option

Tijdens de besluitvorming met de patiënt, loopt de arts een vast voorschrijfformulier langs. Door deze in een nieuw jasje te steken, verhielpen King et al. (2014) het langdurig gebruik van antibiotica. In dit vernieuwde ontwerp spoorden huisarts de patiënt namelijk niet aan om te stoppen met het gebruik, maar vereiste het juist een handeling om hen te stimuleren om door te gaan met de kuur.

Framing

Jones et al. (2017) deden nog een schepje boven op de default strategie. Zij lieten zien dat verschuiven van de vraag “Is deze antibiotica (nog) noodzakelijk?” naar “Is dit antibioticum de beste optie voor mijn patiënt met betrekking tot zijn herstel, de mogelijke bijwerkingen en resistentie?” de huisarts hielp om de ogen voor een alternatief open te laten houden.

Partition menu

Mensen hebben bovendien de neiging vergelijkbare keuzes te maken voor iedere groep. De groepering van de mogelijke opties beïnvloedt daarmee de beslissing van de huisarts. Op basis hiervan onderscheidden Tannenbaum et al. (2015) op het voorschrijfformulier de gevallen waarbij antibiotica ongeschikt is van de gevallen waarbij het wel geschikt is. Daarna splitsten ze het op in vrij verkrijgbare medicatie en medicatie op receptbasis, en smal- en breedspectrumantibiotica. Het resultaat? De zwaardere voorschriften (medicatie op receptbasis en breedspectrumantibiotica) daalden met 11,5 procent!

Zo zie je maar: kleine aanpassing, groot verschil!

Hoe helpen we jou?

Bij Nieuwe Wending zien we enorme kansen in het gezondheidsdomein. Met een vleugje gedragskennis zetten we ons in voor allerlei preventievraagstukken. Want met een kleine verandering, maak je vaak al een groot verschil. Wie had ooit gedacht dat de inrichting van het voorschrijfformulier van de huisarts zo’n belangrijk middel was in onze strijd tegen antibioticaresistentie?

Bronnen

Bailo, L., Vergani, L., & Pravettoni, G. (2019). Patient preferences as guidance for information framing in a medical shared decision-making approach: the bridge between nudging and patient preferences. Patient preference and adherence, 13, 2225. DOI: 10.2147/PPA.S205819

King, D., Jabbar, A., Charani, E., Bicknell, C., Wu, Z., Miller, G., & Darzi, A. (2014). Redesigning the ‘choice architecture’of hospital prescription charts: a mixed methods study incorporating in situ simulation testing. BMJ open, 4(12), e005473. http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2014-005473

Jones, M., Butler, J., Graber, C. J., Glassman, P., Samore, M. H., Pollack, L. A., & Goetz, M. B.
(2017). Think twice: a cognitive perspective of an antibiotic timeout intervention to improve antibiotic use. Journal of biomedical informatics, 71, S22-S31. https://doi.org/10.1016/j.jbi.2016.06.005

Tannenbaum, D., Doctor, J. N., Persell, S. D., Friedberg, M. W., Meeker, D., Friesema, E. M., & Fox, C. R. (2015). Nudging physician prescription decisions by partitioning the order set: results of a vignette-based study. Journal of general internal medicine, 30(3), 298-304. DOI: 10.1007/s11606-014-3051-2